Rondje Ruigoord, deel 6 Een plek voor ontmoeting, samenwerking én ontspanning

_{Foto Frans Rodenburg}

Was de eerste bebouwing op het eiland Ruigoord in de 17^e eeuw voornamelijk een praktisch ingerichte werkruimte, als het werk gedaan was zal dit zeker ook een knus en behaaglijk onderkomen zijn geweest om bijvoorbeeld gezamenlijk een gebraden eendje te eten, op winterdagen wat warme melk te drinken of wellicht met anderen bij een potkacheltje, onder het genot van een borreltje, nieuwe plannen te maken en lokale anekdotes uit te wisselen.

Gastvrije Hoeve-grond

Op een traditionele boerderij was en is de keukentafel veelal de centrale en meest laagdrempelige plek van het woonhuis. Op meerdere momenten van de dag is dit de plek van samenkomst waar, naast huisgenoten ook collega-boeren, marskramers, kooplieden en andere bezoekers werden verwelkomd. Met name melkhuisjes konden uitgroeien tot boerenerven die zich nader toelegden op het ontvangen van deze bezoekers. Gestrande reizigers konden hier hun paard van de wagen in- en uitspannen, in de stal verzorging geven en voor de nacht eten en onderdak vinden. De benaming ‘uitspanning’ voor een gastvrij melkhuisje en boerenherberg is hiervan afkomstig. In onze tijd is dit fenomeen ook wel verder ‘geëvalueerd’ tot grootschalige en buitenstedelijk gelegen wegrestaurants en hotels of ook wel anders, en tot gespecialiseerde zorgboerderijen.

_{Schilder Adriaan van Ostade (rechts)}

Veel in de melk te brokkelen

Een melkhuisje kon zich ook wel geheel losmaken van het traditionele boerenbedrijf om zich zodanig te ontwikkelen, specifiek als een plek voor vermaak en vertier. 17^e en 18^e eeuwse hoeven-gronden werden dan wel omgedoopt tot zogenaamde ‘pleziertuinen’, over het algemeen bezocht door de gegoede burgerij. Een van de specialiteiten en delicatessen van zo’n melkhuisje uit die tijd was onder andere ‘zoete melk met brokken’. In onze tijd ook wel broodpap genoemd. Alleen die mensen die het konden betalen konden zich toen zo’n luxe lekkernij met brood, suiker en kaneel veroorloven.

_{Hoeve Ruigoord met theehuisje, anno 1969}

Minnekozen bij het melkhuisje

De Amsterdamse Overtoom was in de 17^e eeuw ook zo’n specifieke pleziertuin vol vertier en versnaperingen. Een plek met speciale aantrekkingskracht voor met name de lokale jongelui. Het bekende onderstaande versje is hier direct aan gerelateerd:

_{In de pleziertuin.}

 Schuitje varen, theetje drinken. 
 Varen we naar de overtoom.
 Drinken we zoete melk met room.
 Zoete melk met brokken.
 Meisje, kan je al jokken?* 

*jokken betekent in deze: de liefde bedrijven. 

Zo staat in een oude uitgave van de Bijbel: "Isaak was jockende met Rebecca sijne huysvrouwe" 
[citaat Bert van Zantwijk].

_{Impressie van het Melkhuisje van Ruigoord met traditioneel, riant dakoverstek en open aanbouw}

Traditie in materiaalgebruik

Terug naar onze tijd: halverwege de jaren ‘80 van de vorige eeuw verleende de toenmalige gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude formeel vergunning voor de herbouw van een impressie van het originele melkhuisje van Ruigoord. Dit houten huisje is hier gebouwd door Frans Rodenburg van Stichting Het Eiland op de oude grond van Hoeve Ruigoord, daar waar in de 17^e eeuw ook ooit het oorspronkelijke ‘Melckhuyfgen’ heeft gestaan. Het authentieke huisje zal hier zo’n 350 jaar geleden met lokale en ook hergebruikte materialen gemaakt zijn. Bouwmaterialen, die deels van het eiland, deels vanaf de vaste wal naar het eiland Ruigoord waren overgevaren. Zo ook zijn er bij de bouw van de 20^e-eeuwse impressie, voor een deel gebruikte tegels en straatklinkers afkomstig van oude Amsterdamse Hofjes, originele vloerbalken en kapspanten uit verbouwde grachtenpanden en dakpannen van oude boerderijen en gemeentewerkplaatsen uit Haarlem en Halfweg gebruikt.

_{De herkenbare, traditionele bouwstijl van een melkhuisje als uitspanning gelegen in Hilversum.}

_{Kaas- en melkbrik bij het Melkhuisje van Ruigoord, 1989}

_{Uitgespannen paardentuig bij eendenkooi van Ruigoord, 2021}

Advertentie