Beïnvloeding van de Nederlandse taal door het kooibedrijf.

Zoals meerdere oude ambachten heeft ook het kooibedrijf zijn sporen in onze taal achtergelaten.

Zo zijn er familienamen als Kooistra, Kooiman of Van der Kooij
en verwijzingen in straat- en plaatsnamen, zoals Kooistraat, Aandenkooi en Kooidreef. 

Een aantal uitdrukkingen maakt nog steeds deel uit van ons gangbare spraakgebruik. 
De ons bekende uitdrukkingen zijn:

1. De pijp uit gaan (dood gaan).
   Aan het eind van de vangpijp stond een kleine kist of fuik, waarin de eenden makkelijk te pakken waren. Hun lot was dan bezegeld.
2. De nek omdraaien (te gronde richten; ergens hardhandig een einde aan maken)
   Het breken van de nek door een draaiende beweging was een snelle en makkelijke manier om de gevangen eenden te doden.
3. Een vreemde eend in de bijt (een vreemde in de kring van bekenden zijn).
   De herfst en winter waren met name de seizoenen waarin wilde eenden werden gevangen. Als het vroor gingen eenden op zoek naar vrij water. Daarom hakte de kooiker regelmatig bijten/wakken in het ijs, bij voorkeur vóór en ín de vangpijpen.
4. Achter de schermen blijven (ergens niet openlijk aan deelnemen, maar wel invloed uitoefenen) of Een kijkje achter de schermen nemen/krijgen (de werkelijke situatie leren kennen)
5. De stal-eenden, wilde eenden die wel meeëten van het voer dat de kooiker strooit, maar zich niet laten vangen, pikken een graantje mee. (profiteren mee)
6. Volgens sommigen is ook de uitdrukking binnenvallen (onverwacht op bezoek komen) voortgekomen uit de manier waarop eenden steil afdalen om te landen op de kooiplas.

Maar niet alleen het Nederlands is door het kooikersvak beïnvloed. Het Engelse woord ‘decoy‘ (lokvogel of afleidingsmanoeuvre) is een verbastering van ‘Duck Coy’. De eerste kooien op Brits grondgebied werden in de 17de eeuw aangelegd door ervaren Nederlandse kooimannen.

Ken je nog andere uitdrukkingen? Laat het ons weten. Wij breiden deze pagina graag uit.

Als bron gebruikten we onder andere hét standaardwerk: ‘Eendenkooien in Vlaanderen en Nederland en 7 andere Europese landen‘ van André Verstraeten, Desiré Karelse en Arnout Zwanepoel. Het boek is alleen verkrijgbaar bij de Eendenkooi Stichting en kost € 50,-