Bij de droogmaking van het gebied rondom Ruigoord in 1872, is het oude eiland direct daarna en tot het einde van de jaren ’60 van de vorige eeuw als een van de hoogst gelegen punten in de Houtrakpolder goed herkenbaar gebleven en als zodanig centraal in het polderlandschap ingepast. Hoe anders is dit destijds gelopen met het naastgelegen eiland Houckx Nes!
Laarzenland
Houckx Nes, of later Hoekenes of Hoekse Nes, was een klein eiland, hoekig van vorm en laag gelegen ten oosten van Ruigoord. Het was aanzienlijk kleiner dan het eiland Ruigoord en voor de landbouw of veeteelt zo goed als onbruikbaar. In de 17e en 18e eeuw werd zo’n moerassig buitendijks gelegen gebied ook wel bij naam aangeduid als een ‘nes’. Een voorbeeld van zo’n plek, waar vandaag de dag in het historisch centrum van Amsterdam de smalle uitgaansstraat met de naam Nes ligt, lag hier eerder, in de 14e eeuw, een vergelijkbare drassige landtong die uitliep tot in het binnenwater van de Amstel.
Duiding, herkomst en naamgeving
De duiding en ligging van een nes, ook wel op maritieme kaarten, was tevens van belang voor een veilige doorvaart. Klinkende namen van bekende admiralen en marine-officiers uit de Gouden Eeuw zoals Jan en Aert Janse van Nes, waren afgeleid van zo’n moerassig eiland of laaggelegen landtong. Landschappelijke relicten die zeer nuttig als oriëntatiepunt of landbaken konden zijn. Andere oude plaatsen met zo’n natte setting zijn bijvoorbeeld Abbenes, Eemnes en Renesse.
Watervogelparadijs
In tegenstelling tot het iets hoger gelegen en beter omdijkte eiland Ruigoord was de ligging van Houckx Nes dusdanig laag dat dit met enige regelmaat overspoeld werd door het brakke water van de uitlopers van het IJ van Amsterdam. Het IJ stond in die tijd nog in een open verbinding met de Zuiderzee, waar eb en vloed nog vrij spel hadden. Voor de eigen staleenden van de eendenkooi van Ruigoord lag Houckx Nes op korte vliegafstand en was een uitstekende fourageplek. Voor eenden kan het dagelijks voedsel zoals plantendeeltjes, zaden en kleine waterdiertjes enigszins zout en brakkig zijn, echter voor het drinken en de verzorging van hun verenkleed, was hier weer het zoete kreekwater in de kooiplas van Ruigoord noodzakelijk. Een vlucht naar Houckx Nes werd dan ook door deze staleenden frequent gemaakt, waarbij wilde soortgenoten op de retourvlucht naar de kooi aansloten en daar vervolgens door de kooiker gevangen konden worden voor de poeliermarkt.
Terug van weggeweest
Om te voorkomen dat bij de inrichting van het havenindustriegebied en daarbij het begraven en vergraven van Houckx Nes, deze bijzondere naam definitief in de vergetelheid zou raken, is bij raadsbesluit van 15 januari 1958 in Amsterdam-Osdorp de straat Hoekenes naar dit bijzondere eilandje in het IJ vernoemd. In onze tijd en zeer recent in 2019 is ten zuidoosten op een steenworp afstand van de huidige eendenkooi van Ruigoord nabij de Conakryweg een kordaat begin gemaakt met de groen-ecologische aankleding van een nieuw aangelegde waterberging. In deze berging zijn enkele kleine vogeleilandjes gemaakt en het geheel wordt omkleed met nieuwe beplantingen, takkenrillen en een vogelspottershut. Een imposant publieksinfobord maakt hier ook een passende verwijzing naar de oude naamgeving van deze plek: Houckx Nes! Na de inpoldering en droogmakerij in 1872 zijn hier de eerste watervogels, na bijna 150 jaar, als vanouds weer terug op hun favoriete ‘natte’ plek!
De eendenkooi van Ruigoord 
Plaats een reactie